De belangrijkste taak van bliksem- en overspanningsbeveiliging is het beschermen van mensen en particuliere en openbare gebouwen, industriële installaties en alle apparatuur daarin. Op deze manier kan kostbare schade door bliksem en overspanning worden voorkomen.
Betrouwbare bliksembeveiliging beschermt mensen tegen letsel of zelfs de dood door blikseminslag in hun eigen woning of in openbare gebouwen (bijv. voetbalcentra of ziekenhuizen).
Een directe blikseminslag kan brand veroorzaken in gebouwen. Bliksembeveiliging wordt daarom steeds belangrijker, vooral in de procesindustrie en ATEX-zones (potentieel explosieve atmosferen).
Alle elektrische en elektronische apparaten kunnen door overspanningen worden beschadigd. Dit kan leiden tot financiële schade en het verlies van persoonlijke gegevens en informatie.
De stilstand van een productie-installatie heeft economische gevolgen. Door bescherming tegen blikseminslag en overspanningen kunnen dure reparaties en stilstand worden voorkomen.
Het niet-beschikbaar zijn van gegevens en informatie kan bijvoorbeeld in de transportsector aanzienlijke gevolgen hebben. Een goed voorbeeld hiervan zijn de verkeerstoren en servers op een luchthaven.
Elk jaar publiceert de GDV een actueel bliksemdiagram, waarin het aantal schadeclaims en de bijbehorende verzekeringsuitkeringen worden vermeld. In 2023 bedroeg de totale schade € 330 miljoen voor 220.000 gevallen van bliksem- en overspanningsschade. De hoge gemiddelde schade kan worden verklaard door de steeds betere technische uitrusting van gebouwen en woningen.
*Bron: Gesamtverband der Deutschen Versicherungswirtschaft e.V.; voorlopige stand juli 2024
Overspanningen zijn extreem hoge spanningen die buiten het tolerantiebereik van de nominale spanning liggen. Ze hebben zeer steile stijgtijden en kunnen de isolatie en werking van elektrische en elektronische componenten verstoren of zelfs vernielen.
Er wordt een algemeen onderscheid gemaakt tussen twee soorten overspanningen:
Bij blikseminslag wordt ook onderscheid gemaakt tussen directe blikseminslag in het bouwwerk (S1), blikseminslag naast het bouwwerk (S2), blikseminslag in de toevoerleidingen (S3) of blikseminslag naast de toevoerleidingen (S4).
Directe of nabije blikseminslagen binnen een straal van ca. 2 km kunnen overspanningen veroorzaken die via de stroom-, telefoon-, data- en I&C*-leidingen het gebouw binnenkomen. Binnen dit circuit kunnen de storingsvariabelen galvanisch, inductief of capacitief in het systeem worden gekoppeld.
Overspanningen door het schakelen van inductieve belastingen, schakelhandelingen van energieleveranciers of verouderde en defecte elektrische apparaten komen echter veel vaker voor dan blikseminslagen.
*instrumentatie en bewaking
Het idee van het bliksembeveiligingsconcept is om overspanningen geleidelijk te beperken tot veilige niveaus. In DIN VDE 0110-1 wordt bliksembeveiliging voor energievoorziening en -distributie onderverdeeld in drie gebieden:
Het eindapparaat heeft een isolatieweerstand van 1,5 kV. Bliksem- en overspanningsafleiders worden gebruikt om te voorkomen dat deze worden vernield door storingspulsen en overspanningen.
